سوء مصرف مواد

مهارت‌های انعطاف‌پذیری، مکمل هر رویکردی برای بهبود از سوء مصرف مواد و اعتیاد خواهد بود، چه یک برنامه دوازده مرحله‌ای، درمان اقامتی(کمپ ترک اعتیاد)، مشاوره فردی، استفاده از آگونیست‌ها و آنتاگونیست‌ها (به عنوان مثال، متادون برای اعتیاد به مواد مخدر)، مصاحبه انگیزشی، مدیریت اقتضایی، یا هر کدام از موارد دیگر.

برشی از کتاب ذهن آزاد شده/ نوشته دکتر استیون هیز/ ترجمه دکتر پیمان دوستی و همکاران

مطالعات کنترل شده تأیید کرده است که آموزش ACT در طول برنامه‌های درمانی و زمان پاکی پس از درمان، نتایج ماندگاری را، افزایش می‌دهد. این مهارت‌ها همچنین به پیگیری درمان، که مانع بزرگی برای بسیاری از افرادی است که مشکلی را تجربه می‌کنند، کمک خواهند کرد.

یکی از اولین مطالعات بزرگ ما با ACT  درباره سوء مصرف مواد، اثرات مهارت‌های مورد استفاده همراه با نگهداری متادون برای افرادی که با اعتیاد به مواد مخدر دست و پنجه نرم می‌کنند را، ارزیابی کرد. در ارزیابی پیگیری شش ماهه، ۵۰ درصد از افراد گروهACT که آزمایش ادرار آنها بررسی شد، در مقایسه با ۱۲ درصد از افرادی که فقط متادون و مشاوره استاندارد دارویی داشتند، پاک بودند.

طی سال‌های گذشته، بیش از دوازده مطالعه با کیفیت مناسب در مورد ACT برای سوء مصرف مواد انجام شده است، و آنها نشان داده اند که به نظر می‌رسد در طیف گسترده‌ای از انواع خاص، ACT کمک کننده است. ما چیزهای زیادی در مورد چرایی استفاده از مواد یاد گرفته‌ایم. برای یک مورد، استفاده از مواد غالباً ناشی از اجتناب است. در حالی که برخی از افراد در ابتدا صرفاً به این دلیل که سرگرم کننده است یا به این دلیل که همه دوستانشان مواد مصرف می‌کنند، درگیر مواد می‌شوند و سپس مصرف آن‌ها تشدید می‌شود، بسیاری از افراد به مصرف داروهای مضر و نوشیدن بیش از حد می‌پردازند زیرا آنها به دنبال بی حس کردن افکار و احساسات دشوار هستند (چه آنها به طور کامل از این موضوع آگاه باشند یا خیر). با تأكيد بر قدرت پذيرش و آسيب ناشي از اجتناب، آموزش ACT به تضعيف قدرت مواد در گول زدن فرد مصرف کننده، كمك مي‌كند. ما عبارتی داریم که دوست داریم از آن استفاده کنیم: “ACT– ما لذت اعتیاد را از بین می‌بریم!” بله، این یک شوخی است، اما نکته جدی است. اجتناب واقعی فقط درصورتی صد در صد کار می‌کند، که ندانید آن را انجام می‌دهید. در مرحله‌ای که می‌دانید از مواد به عنوان مکانیزم اجتناب استفاده می‌کنید، این فرصت را دارید که جهت دیگری را انتخاب کنید. البته روند کار چالش برانگیز است.

سفارش کتاب ذهن آزاد شده

بهبودی هم شامل چالش‌های جسمی ترک است و هم چالش‌های روانشناختیِ ترک عادت‌های عمیقِ ریشه دار. علاوه بر این، سوء مصرف مواد یکی از بزرگترین مشکلات دارای انگی است که هر کسی می‌تواند ایجاد کند، و درونی‌سازی این حس انگ، یک پیش بینی کننده قدرتمند برای نتایج ضعیف است. این درونی‌سازی توسط عدم انعطاف‌پذیری روانشناختی عمیق‌تر می‌شود، اما با یادگیری مهارت‌های انعطاف‌پذیری می‌توان آن را کاهش داد.

مهارت‌های پذیرش به مقابله با پریشانی جسمی و روانی ترک اعتیاد کمک می‌کند. روش‌های بسیاری هستند که در آن، بدن و ذهن در تلاش برای متوقف کردن جنبه چالش برانگیز سوء مصرف مواد است، ولع مصرف و سایر علائم ترک، اغلب باعث عود مجدد می‌شوند. پذیرش می‌تواند به ادامه روند پرهیز و شکستن حلقه بازخورد منفی کمک کند.

همچنین مهارت‌های ACT می‌تواند به افراد کمک کند تا فراتر از افکار اجباری در مورد استفاده و کنترل اثرات محرک‌های عمیق روانشناختی، حرکت کنند. به یاد بیاورید که RFT توضیح می‌دهد که شبکه های متراکم روابط در ذهن ما قرار می‌گیرند و افکار جاسازی شده در آنها می‌توانند هر لحظه تحریک شوند. تحقیقات علوم اعصاب در مورد اعتیاد نشان داده است که دقیقاً این فرآیند در حال اجراست. انواع نشانه‌هایی که به مصرف مواد مرتبط بوده‌اند می‌توانند افکار مصرف را تحریک کنند. برخی از آنها مانند دیدن تبلیغات تجاری نوشیدنی‌های الکلی یا کشیدن یک پک ماری جوانا واضح‌اند، اما برخی دیگر ممکن است کاملاً از آگاهی ما خارج باشند.

درمانگران این موضوع را می دانند، به همین دلیل است که یک مولفه استاندارد در اکثر برنامه‌های درمانی سوء مصرف مواد، اجتناب از عوامل تحریک کننده است. مسئله این است که درجه‌ای که ما می‌توانیم تماس خود را با آنها کنترل کنیم ]میزان کنترل ما که در معرض این عوامل محرک قرار نگیریم[ محدود است، زیرا شبکه‌های روابط در ذهن ما بسیار استادانه و دقیق می‌باشند. به عنوان مثال، یکی از اقوام که اغلب او را نمی‌بینیم، ممکن است در ذهن ما به خوردن مرتبط شود، زیرا هرموقع که او را می‌بینیم، در حال خوردن است. شاید از کسی چیزی را که این خویشاوند یک بار گفته را بشنویم و بلافاصله خوردن به ذهن ما خطور کند. حتی تلاش‌های ما برای پرهیز از مصرف در ذهن‌مان به مصرف مربوط می‌شود، مانند زمانی که متوجه شدم با داشتن خیال راحت و آرام، اضطرابم از بین می‌رود. به همین ترتیب، افکار در مورد مصرف می‌توانند واکنشی جسمی شبیه به مصرف واقعی ایجاد کنند. البته واکنش متوسط‌​تر. به عنوان مثال وقتی افرادی که سابقه استفاده از کوکائین با تجربه ترشح دوپامین در مغزشان را دارند، به فیلم‌های افرادی که کوکائین مصرف می‌کنند نگاه کنند، در مغزشان واکنشی مانند آنچه هنگام مصرف خودشان اتفاق می افتاد رخ می‌دهد.

سفارش کتاب ذهن آزاد شده

ACT مسیر دیگری جلو روی ما قرار می‌دهد: کاهش تأثیر عوامل محرک در هنگام وقوع. ریشه کن کردن تمام نشانه‌ها و هوس‌های ناخودآگاه، غیر واقعی است، اما ایجاد مهارت‌های پذیرش و تعهد باعث می‌شود که افکار ناخواسته و انگیزه‌هایی که در ذهن ما پرسه می‌زنند، بدون اینکه ما را مجبور به عمل به آنها کنند، به تدریج از تأثیر آنها  بکاهند. آنها با آنچه یکی از دوستان و همکاران، آلن مارلات[1]، محقق قدیمیِ اعتیاد به الکل، از آن به عنوان “موج سواری” یاد می‌کند، به ما کمک می‌کنند.

همچنین یادگیری ACT باعث کاهش قدرت گفتگوی درونی منفی با خود می‌شود، چیزی که افرادی که با سوء مصرف مواد مبارزه می‌کنند، اغلب به خود تحمیل می‌کنند. خودسرزنشی زیاد به درد اعتیاد دامن می‌زند، و انگیزه برای اجتناب ]اجتناب از احساس‌های ناخوشایند[ با مصرف بیشتر، تقویت می‌شود. مخصوصاً مجازات پس از عود می‌تواند بی رحمانه باشد. علاوه بر این، درد انگ و شرم ناشی از آن مانعِ قدرتمندی برای کمک گرفتن است. بنابراین بسیاری از افراد تا زمانی که مشکل حاد شود یا به آخر برسند، در دریافت کمک، تأخیر می‌کنند. یادگیری فاصله گرفتن از صدای درونی شرم و سرزنش و دیدن دوباره خود به عنوان یک فرد کامل که بسیار بیشتر از مجموع رفتارهای اعتیاد آور است، جای شفقت به خود را فراهم می‌کند.

کار ارزش‌ها این است که با برقراری ارتباط مجدد مردم با آرزوهایشان برای زندگی، آنها را قادر می‌سازد تا تله قدرتمند تسکین موقتیِ بی حس شدن درد را ببینند و به تغییر رفتار متعهد شوند.

در نهایت سوء مصرف مواد، همراه مشترک دیگر چالش‌های بهداشت روان مانند افسردگی و اضطراب است که ACT برای آن‌ها نیز بسیار مفید است. ارتباط با اختلالات خلقی نیز چنان قوی است که افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، دو برابر احتمال سوء مصرف مواد دارند، و اگر افراد از نظر روانشناختی انعطاف پذیر نباشند، این ارتباط بسیار قدرتمند است.

اگر مشکل سوء مصرف مواد دارید و تحت درمان هستید یا می‌خواهید درمان را دنبال کنید، به شدت توصیه می‌کنم تمرینات ACT را برای تکمیل تلاش‌هایتان در نظر بگیرید. در واقع، ACT تا حد زیادی با روند درمان دوازده مرحله‌ای که توسط انجمن الکلی‌های گمنام(AA) رواج یافته و در رویکردهای بسیاری از مراکز درمانی گنجانده شده است، همخوانی دارد. رویکرد دوازده گانه با تأکید ACT بر پذیرفتن آنچه نمی‌توانیم تغییر دهیم و همسویی زندگی فرد با ارزش‌های خود از طریق تعهد به اقدامات خاص، مشترک است. دعای معروف آرامش، که به صورت کمی اصلاح شده در برنامه AA ارائه شده است، آرامش طلب می‌کنیم تا بپذیریم آنچه را که نمی‌توانیم تغییر دهیم، شجاعت برای تغییر آنچه که می‌توانیم تغییر دهیم- رفتار و شرایط تحت تأثیر آن- و خرد (دانش) تا تفاوت آنها را بشناسیم. ACT از علم برای کمک به هدایت این تمایز خردمندانه استفاده کرده‌است.

سفارش کتاب ذهن آزاد شده

ما اخیراً آموزش ACT را به خصوص روی شرم افراد، در درمان سوء مصرف مواد آزمایش کردیم، آن را با برنامه استاندارد دوازده مرحله‌ای مقایسه کردیم و تأیید شد که اثرات درمان در بیمار را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، در حالی که در ابتدا هر دو گروه به طور قابل توجهی بهبود می‌یافتند، در پیگیری مشخص شد، بهبودی مراجعانی که در معرض ACT قرار گرفته بودند همچنان حفظ شده بود و نسبت به آنهایی که فقط در برنامه دوازده مرحله‌ای بودند، عملکرد بهتری داشته‌اند.

از آنجا که ACT مبتنی بر شواهد است، ترکیب آن با یک برنامه سنتی دوازده‌گانه، ایراد علمی نبودن را که برخی در مورد رویکرد AA مطرح می‌کنند را، برطرف می‌کند. علاوه بر این، کتاب “خردِ دانستن تفاوت‌ها” که توسط دانشجوی سابق من کلی ویلسون در دوران بهبودی طولانی مدت از اعتیاد به هروئین نوشته شده است، برای کسانی که به رویکرد دوازده گام گرایش دارند، اما برخی از ویژگی‌های آن مانند تأکید شدید آن بر معنویت را نمی پسندند، خواننده را از طریق یک رویکرد دوازده گام که کاملاً از دیدگاه ACT نوشته شده است، همراهی می‌کند.

نکته اصلی این است که ایجاد مهارت‌های انعطاف‌پذیری روانشناختی، به هرآنچه که ممکن است با رویکرد قبلی یا فعلی یا رویکرد مورد علاقه‌تان برای مبارزه با سوء مصرف مواد به کارگرفته باشید، کمک خواهد کرد.

برای شروع فرآیند، من توصیه می‌کنم همانطور که روی مهارت‌های دیگر کار می‌کنید، روی کار با ارزش‌ها تمرکز کنید و مرتباً آن را بازبینی کنید. این امر به این دلیل است که وقتی کسی به وضوح می‌بیند که چگونه مصرف مواد مانع از زندگی مطابق با ارزش‌های واقعی و آرزوهای زندگی‌اش می‌شود، این یک انگیزه قدرتمند برای ادامه فرآیند با درد و رنج به دست می‌آورد.

“کلی ویلسون” پیام ACT را برای اعتیاد با یک سوال ساده بیان کرد: در همین لحظه، آیا غم و خوشی را قبول خواهید کرد؟ داستان کوتاهی در مورد آنچه می‌تواند باشد بگویید و نویسنده زندگی‌ای باشید که برای شما معنا و هدف دارد. وقتی متوجه شدید که در حال دور شدن از آن زندگی هستید، آیا با مهربانی به آن برمی‌گردید؟ این یک سفر شجاعانه است، یک سفر قهرمانانه، برای ترک اعتیاد. این سوال مانند نقشه‌ای برای چگونگی انجام این کار است: در هر مرحله از انتخاب، به افراد بهبود یافته کمک می‌کند تا راه خانه خود را پیدا کنند.


[1]. Alan Marlatt