خواب برای سلامت جسمی، رفاه عاطفی و عملکرد شناختی ضروری است. با این حال، میلیون‌ها نفر با اختلالات خواب مانند بی‌خوابی، سندرم پای بی‌قرار، آپنه خواب یا مشکل در حفظ خواب عمیق دست و پنجه نرم می‌کنند.
هنگامی که درمان‌های سنتی مانند دارو یا رفتاردرمانی برای فردی به قدرکافی کارارمد نباشند یا عوارض جانبی ناخواسته‌ای ایجاد کند، روش‌های آموزشی جایگزین مانند نوروفیدبک (Neurofeedback) به دلیل پتانسیل خود در بهبود کیفیت خواب به طور طبیعی و مؤثر، مورد توجه قرار می‌گیرد.
منبع: www.nhahealth.com
ترجمه: دنیا نهضت- روانشناس
نوروفیدبک (Neurofeedback) چیست؟
نوروفیدبک (Neurofeedback) نوعی بیوفیدبک است که مغز را برای بهینه‌سازی الگوهای فعالیت خود آموزش می‌دهد. نوروفیدبک (Neurofeedback) با استفاده از حسگرهای قرار داده شده روی پوست سر، فرکانس‌های امواج مغزی را در زمان واقعی اندازه‌گیری می‌کند و از طریق سیگنال‌های دیداری یا شنیداری بازخورد ارائه می‌دهد. این بازخورد به مغز کمک می‌کند تا یاد بگیرد که خود را به طور مؤثرتری تنظیم کند و الگوهای امواج مغزی سالم‌تر مرتبط با آرامش، تمرکز یا خواب آرام را تشویق کند.
از آنجا که نوروفیدبک (Neurofeedback) مستقیماً عملکرد مغز را هدف قرار می‌دهد، رویکردی امیدوارکننده برای پرداختن به اختلالات خواب که ریشه‌های عصبی یا تنظیمی دارند، ارائه می‌دهد.
چگونه نوروفیدبک (Neurofeedback) اختلالات خواب را هدف قرار می‌دهد؟
مشکلات خواب اغلب از فعالیت نامنظم مغز ناشی می‌شوند. برای مثال، افراد مبتلا به بی‌خوابی ممکن است در کند کردن امواج مغزی خود در شب مشکل داشته باشند که منجر به هوشیاری ذهنی مداوم در زمانی می‌شود که باید در حال آرامش باشند. نوروفیدبک (Neurofeedback) با هدف آموزش مغز برای تغییر از حالت بیش‌برانگیختگی – حالت بیش از حد فعال و مضطرب – به حالت آرام‌تر و متعادل‌تری که منجر به خوابیدن و در خواب ماندن می‌شود، انجام می‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهد که الگوهای خاص امواج مغزی با مراحل مختلف خواب مطابقت دارند. نوروفیدبک (Neurofeedback) می‌تواند به افزایش تولید امواج مغزی موج آهسته (دلتا) مرتبط با خواب عمیق کمک کند، در حالی که امواج مغزی فرکانس بالای بیش از حد مرتبط با اضطراب و بی‌قراری را کاهش می‌دهد.
مزایای نوروفیدبک (Neurofeedback) برای خواب
- غیرتهاجمی و بدون دارو: نوروفیدبک (Neurofeedback) یک رویکرد طبیعی و غیر دارویی با حداقل عوارض جانبی است که آن را برای کسانی که به دنبال جایگزین‌هایی برای داروهای خواب هستند، جذاب می‌کند.
- بهبودهای طولانی مدت: نوروفیدبک (Neurofeedback) با آموزش مغز برای خودتنظیمی، بهبودهای پایداری را در کیفیت خواب ایجاد می‌کند که می‌تواند فراتر از جلسات درمان ادامه یابد.
- کاهش اضطراب و استرس: از آنجایی که اضطراب و استرس اغلب در خواب اختلال ایجاد می‌کنند، اثرات آرامش‌بخش نوروفیدبک (Neurofeedback) بر فعالیت مغز می‌تواند با کاهش این موانع، به طور غیرمستقیم خواب را بهبود بخشد.
- ساختار خواب را بهبود می‌بخشد: برخی مطالعات نشان می‌دهند که نوروفیدبک (Neurofeedback) می‌تواند ساختار کلی چرخه‌های خواب را بهبود بخشد و نه تنها کمیت، بلکه کیفیت استراحت را نیز بهبود بخشد.
یک جلسه نوروفیدبک (Neurofeedback) برای خواب چگونه است؟
در طول یک جلسه معمولی، حسگرهایی روی پوست سر قرار می‌گیرند تا امواج مغزی را رصد کنند. سپس مراجع با بازخورد دیداری یا شنیداری – مانند تماشای یک ویدیو یا انجام یک بازی ساده – که در پاسخ به فعالیت مغز او تغییر می‌کند، مشغول می‌شود. این فرآیند تعاملی، مغز را آموزش می‌دهد تا الگوهای سالم‌تری مرتبط با آرامش و آمادگی خواب ایجاد کند.
جلسات معمولاً ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشند و به طور منظم برای چندین هفته یا ماه برنامه‌ریزی می‌شوند تا به نتایج پایدار برسند.
آیا نوروفیدبک (Neurofeedback) برای همه مناسب است؟
در حالی که نوروفیدبک (Neurofeedback) برای بسیاری از مشکلات مرتبط با خواب نویدبخش است، اما یک راه حل یکسان برای همه نیست. ممکن است در کنار سایر درمان‌ها مانند درمان شناختی رفتاری برای بی‌خوابی (CBT)، تغییرات سبک زندگی یا مداخلات پزشکی استفاده شود، بیشترین تأثیر را داشته باشد.
اگر با مشکلات خواب دست و پنجه نرم می‌کنید و به نوروفیدبک (Neurofeedback) علاقه‌مند هستید، مشورت با یک متخصص واجد شرایط که بتواند نیازهای خاص شما را ارزیابی کرده و یک برنامه آموزشی شخصی‌سازی‌شده ایجاد کند، می تواند کمک کننده باشد.