.

نرگس حسینی نیا

تحریک جریان مستقیم فراجمجمه‌ای (tDCS) چیست ؟

تحریک جریان مستقیم فراجمجمه‌ای (tDCS) یکی از انواع روش های تحریک الکتریکی مغز( TES) است که جریان الکتریکی ضعیفی را به پوست سر منتقل می‌کند. معمولاً جریان ثابتی بین ۱ تا ۲ میلی‌آمپر اعمال می‌شود. tDCS با اعمال جریان مثبت (آندی) یا جریان منفی (کاتدی) از طریق الکترودها به یک ناحیه از سر کار می‌کند. در tDCS تغییرات فوری و پایدار در عملکرد مغز ایجاد می شود. موقعیت الکترودهای آند و کاتد روی سر برای تنظیم نحوه جریان یافتن جریان به مناطق خاص مغز استفاده می‌شود.

گردآودری: دنیا نهضت- روانشناس

اساس مداخله تحریک جریان مستقیم فراجمجمه‌ای (tDCS)  در مغز چیست ؟

جریان منتقل شده به مغز توسط tDCS به اندازه کافی قوی نیست که پتانسیل عمل را در یک نورون ایجاد کند. در عوض، آستانه الگوی نورون‌های فعال را تغییر می‌دهد. انگار مغز به طور فعال سعی در انجام یا یادگیری چیزی دارد و tDCS برای تقویت این فعالیت، به کار می‌رود. در سطح سلولی، tDCS با تقویت انتقال سیناپسی بین نورون‌ها، با افزایش انعطاف‌پذیری سیناپسی که به نوبه خود، اساس سلولی یادگیری است، زمان شلیک نورونی را تغییر می‌دهد. tDCS اغلب با آموزش ترکیب می‌شود. آموزش به خودی خود باعث یادگیری (انعطاف‌پذیری سیناپسی) می‌شود و tDCS همزمان این اثرات را تقویت می‌کند (انعطاف‌پذیری سیناپسی را افزایش می‌دهد).

کاربردهای بالینی تحریک الکتریکی جریان مستقیم( tDCS ) چیست ؟

افسردگی، آفازی، اعتیاد، درد مزمن، میگرن، فیبرومیالژیا، توجه، توانبخشی حرکتی و …

 tDCS همچنین برای کاربردهای غیرپزشکی سلامت، به عنوان مثال برای یادگیری تسریع‌شده، تمرکز، آرامش، ارتقا عملکرد حرکتی و شناختی استفاده می شود.

روند یک جلسه درمانی از tDCS به چه شکل است؟

  • فرایند آماده‌سازی بیمار:  در ابتدا، بیمار به یک محیط آرام راهنمایی شده و بر صندلی راحتی می نشیند. سپس، نقاطی از پوست سر بیمار که طبق پروتکل باید مورد مداخله قرار گیرد به خوبی تمیز می‌شود تا الکترودها با کمترین میزان مقاومت به پوست سر بچسبند و جریان الکتریکی به بهترین نحو از پوست سر عبور کند.
  • چسباندن الکترودها به نقاط مورد نظر طبق پروتکل درمانی:  محل اتصال الکترودها بسته به نوع تحریک الکتریکی مغز و هدف درمان متفاوت است. برای مثال، در تحریک الکتریکی مستقیم مغز (tDCS)، کاتد و آنود معمولاً بر نواحی پیشانی و پشت سر متصل می شود.
  • تنظیم دستگاه میزان شدت و فرکانسجریان الکتریکی از روی دستگاه تنظیم می شود که این جریان معمولاً بین ۱ تا ۲ میلی‌آمپر است و مدت زمان جلسه معمولاً نباید بیشتر از ۲۰ تا نهایتا ۳۰ دقیقه شود.
  • آغاز روند تحریک مغز: جریان الکتریکی به آهستگی شروع می‌شود و ممکن است با حس سوزش و یا خارش در محل اتصال الکترود ها همراه باشد که معمولا به مرور کاهش می یابد.
  • اتمام جلسه: بعد از پایان یافتن زمان داده شده به دستگاه، جریان الکتریکی قطع می‌شود و درمانگر الکترودها را از پوست سر مراجع بر خواهد داشت.
  • پیگیری و ارزیابی:  بعد از جلسه tDCS ، پزشک یا درمانگر به ارزیابی وضعیت فرد می پردازند و تاثیرات جلسه Tdcs را بررسی میکنند.

تحریک الکتریکی فراجمجمه ای (TES) چیست؟

تحریک الکتریکی فراجمجمه‌ای (tES) روشی غیرتهاجمی برای تحریک مغز است که می‌تواند با اعمال یک جریان الکتریکی ضعیف به پوست سر، برای تغییر تحریک‌پذیری غشای یک نورون استفاده شود و بدین طریق برانگیختگی مغز را تنظیم کند.

به طور معمول، tES مستلزم آن است که درمانگر یک آند و یک کاتد را به پوست سر فرد متصل می کند، که در نتیجه جریان الکتریکی از آند به سمت کاتد جریان می‌یابد.

گردآوری و تدوین- دنیا نهضت

انواع رویکردهای رایج  tES  چیست؟

تحریک الکتریکی فراجمجمه ای (TES) بسته به نوع جریان عبوری از مغز ممکن است انواع مختلفی داشته باشد:

  • تحریک جریان مستقیم فراجمجمه‌ای (tDCS)
  • تحریک جریان متناوب فراجمجمه‌ای (tACS)
  • تحریک نویز تصادفی فراجمجمه‌ای (tRNS)
  • تحریک الکتریکی با جریان پالسی (Tpcs )
  • تحریک الکتریکی جداره مغز ( CES)

تحریک جریان مستقیم فراجمجمه‌ای (tDCS) می‌تواند برای کاهش احتمال پتانسیل‌های عمل – با قطب منفی کاتدی tDCS – یا افزایش احتمال پتانسیل‌های عمل – با قطب مثبت آندی tDCS – استفاده شود.

با تحریک جریان متناوب فراجمجمه‌ای (tACS)، جهت یا قطبیت جریان اعمال شده در یک فرکانس خاص و از پیش تعیین‌شده تغییر می‌کند تا بر تغییرات در تحریک‌پذیری (یا پتانسیل) غشا تأثیر بگذارد.

در تحریک نویز تصادفی فراجمجمه‌ای (tRNS)، جهت یا قطبیت جریان اعمال شده در فرکانس های رندوم و از پیش تعیین‌نشده تغییر می‌کند تا بر تغییرات در تحریک‌پذیری (یا پتانسیل) غشا تأثیر بگذارد.

در تحریک الکتریکی با جریان پالسی (Tpcs ) جریان الکتریکی به شکل پالس هایی به مغز فرد وارد می شود و در ارتقا عملکرد مانند یادگیری زبان جدید و یا مهارتی جدید موثر است.

تحریک الکتریکی جداره مغز ( CES)  روشی است که از طریق اتصال دو گیره بر گوش فرد جریان الکتریکی بسیار ضعیفی بر مغز وارد می شود و بهترین روش برای بهبود اختلالات خواب می باشد.

تحریک الکتریکی فراجمجمه ای ( TES ) چه عوارضی دارد ؟

تحریک الکتریکی فراجمجمه ای ( TES ) عوارض خاصی ندارد و تنها سوزش، خارش و یا قرمز شدن پوست در ناحیه اتصال الکترود به سر ممکن است مشاهده شود. در برخی بیمارن ممکن است احساس سرگیجه، سردرد خفیف و حالت تهوع ایجاد کند که در صورت وجود این علائم کوتاه مدت خواهد بود. همچنین اگر الکترود های دستگاه بر اساس پروتکل های درمانی نیاز باشد نزدیک چشم متصل شوند فرد ممکن است حین جلسه نوعی فلاش نور موقتی جلو چشمانش مشاهده کند که البته این مسئله طبیعی است و خطری ندارد.

البته به یادداشته باشید درصورت مراجعه به مرکزی که از تجهیزات مناسب استفاده نکنند و یا زمان جلسه و جریان دستگاه به درستی تنظیم نکنند ممکن است عوارض جانبی دیگری هم برایتان ایجاد شود.

تحریک الکتریکی فراجمجمه ای ( TES ) برای چه افرادی مناسب است ؟

این روش در جهت کمک به افرادی که با مشکلات زیر روبرو هستند کارآمد است .

  • وزوز گوش
  • اختلالات خواب
  • افسردگی هایی که به علت یک موقعیت استرس زا ایجاد شده باشد (‌ مانند طلاق، ورشکستگی و … )
  • اضطراب اجتماعی
  • مشکلات توجه
  • مشکلات حافظه
  • اختلالات یادگیری
  • درد مزمن
  • سکته مغزی ( آفازیا بروکا – آفازیا ورنیکه ) و …

تحریک الکتریکی فراجمجمه ای ( TES ) برای چه افرادی مناسب نیست؟

افراد مبتلا به صرع، زنان باردار ، افرادی که قلب شان باتری دارد، افرادی که مغز خود تراشه دارند، یا کاشت حلزون انجام داده اند و یا هر گونه فلز آهنی در بدن شان دارند ( برای مثال ایمپلنت هایی که دارای هسته آهن هستند) کیس های مناسبی برای درمان TES نیستند.

استفاده از تحریک الکتریکی مغز برای کودکان بالای ۸ سال بلامانع است.

کلام آخر

 به خاطر داشته باشید هنگام جلسات تحریک الکتریکی مغز بهتر است هرگونه زیورآلات از جمله گوشواره، پیرسینگ، گردنبند و گیره سر و … را در بیاورید.

واقعاً به چند جلسه نوروفیدبک ( Neurofeedback ) نیاز داریم؟

یکی از رایج‌ترین سوالاتی که افراد هنگام شروع آموزش نوروفیدبک ( Neurofeedback ) می‌پرسند این است: «برای دیدن نتایج به چند جلسه نیاز دارم؟» اگرچه داشتن یک پاسخ یکسان برای همه راحت است، اما حقیقت این است که تعداد جلسات نوروفیدبک ( Neurofeedback ) مورد نیاز از فردی به فرد دیگر متفاوت است. عواملی مانند ماهیت علائم شما، اهداف آموزش شما و نحوه واکنش مغز شما به این فرآیند، همگی بر جدول زمانی پیشرفت تأثیر می‌گذارند. بیایید نگاهی دقیق‌تر به نحوه پاسخ به این سوال بیندازیم.

تدوین و گردآوری: دنیا نهضت- روانشناس

قانون کلی: ثبات مهم است

بیشتر افراد پس از حدود ۱۰ تا ۲۰ جلسه نوروفیدبک ( Neurofeedback )، متوجه تغییرات معناداری می‌شوند. با این حال، برای بهبودهای طولانی‌تر و عمیق‌تر، بسیاری از افراد از ۳۰ تا ۴۰ جلسه یا بیشتر سود می‌برند. درست مانند تناسب اندام، آموزش مغز برای بازسازی الگوهای پایدار به زمان، تکرار و ثبات نیاز دارد.

نوروفیدبک ( Neurofeedback ) با تقویت فعالیت امواج مغزی سالم‌تر از طریق تمرین عمل می‌کند. با هر جلسه، مغز شما یاد می‌گیرد که خود را به طور مؤثرتری تنظیم کند. این فرآیند یادگیری به مرور زمان ایجاد می‌شود و هرچه جلسات شما منظم‌تر باشد – معمولاً دو تا سه بار در هفته – نتایج شما بهتر خواهد بود.

عواملی که بر تعداد جلسات تأثیر می‌گذارند

چندین عامل کلیدی تعیین می‌کنند که به چند جلسه نیاز دارید:

  • دلیل شما برای شروع نوروفیدبک ( Neurofeedback ): کسی که از نوروفیدبک ( Neurofeedback ) برای ارتقا عملکرد یا کاهش استرس استفاده می‌کند، ممکن است نتایج سریع‌تری نسبت به کسی که اضطراب طولانی‌مدت، ADHD یا تروما را مدیریت می‌کند، ببیند.
  • شدت و مدت علائم: الگوهای ریشه‌دارتر یا شرایط پیچیده‌تر مانند PTSD یا بی‌خوابی مزمن معمولاً به دوره آموزشی طولانی‌تری نیاز دارند.
  • پاسخگویی مغز شما: هر مغزی متفاوت است. برخی افراد به سرعت پاسخ می‌دهند، در حالی که برخی دیگر برای ایجاد تنظیم مطلوب به زمان بیشتری نیاز دارند.
  • سبک زندگی و پشتیبانی درمانی دیگر: خواب خوب، تغذیه، فعالیت بدنی و پشتیبانی درمانی خارج از نوروفیدبک ( Neurofeedback ) می‌تواند پیشرفت را تقویت و سرعت بخشد.

چه زمانی متوجه نتایج خواهید شد؟

اگرچه جدول زمانی هر فرد منحصر به فرد است، در اینجا یک تجزیه و تحلیل کلی از آنچه معمولاً انتظار می‌رود، آورده شده است:

  • بعد از ۵ تا ۱۰ جلسه: بسیاری از افراد شروع به احساس تغییرات ظریفی مانند بهبود خواب، کاهش اضطراب یا تمرکز دقیق‌تر می‌کنند.
  • بعد از ۱۵ تا ۲۰ جلسه: معمولاً بهبودهای مداوم‌تر و قابل توجه‌تری مانند تنظیم بهتر خلق و خو یا افزایش وضوح ذهنی ظاهر می‌شود.
  • بعد از ۳۰ تا ۴۰ جلسه: این جلسات به تثبیت الگوهای جدید امواج مغزی کمک می‌کنند و ثبات طولانی مدت را تضمین می‌کنند. برای بسیاری، این مرحله نشان‌دهنده یک تغییر قابل توجه در نحوه احساس و عملکرد روزانه آنهاست.

آیا می‌توانید وقتی احساس بهتری دارید، جلسات نوروفیدبک ( Neurofeedback ) را متوقف کنید؟

وقتی احساس بهتری پیدا کردید، وسوسه می‌شوید که نوروفیدبک ( Neurofeedback ) را متوقف کنید، اما تکمیل تعداد جلسات توصیه شده برای نتایج پایدار بسیار مهم است. آن را مانند فیزیوتراپی در نظر بگیرید. دستاوردهای اولیه دلگرم کننده هستند، اما آموزش مداوم به تقویت این تغییرات و کاهش احتمال بازگشت علائم کمک می‌کند.

پس از اتمام یک دوره کامل نوروفیدبک ( Neurofeedback )، برخی از افراد از جلسات “تقویت کننده” گاه به گاه برای حفظ پیشرفت خود، به ویژه در مواقع استرس یا تغییرات عمده زندگی، بهره می‌برند.

چه کسانی می‌توانند از نوروفیدبک بهره‌مند شوند؟

نوروفیدبک ( Neurofeedback )، یک تکنیک آموزش غیرتهاجمی مغز، به عنوان روشی ایمن و مؤثر برای افزایش عملکرد ذهنی، بهبود تنظیم عاطفی و رسیدگی به بیماری‌های مختلف عصبی محبوبیت پیدا کرده است. اما چه کسی واقعاً می‌تواند از نوروفیدبک ( Neurofeedback ) بهره‌مند شود؟

تدوین و گردآوری: دنیا نهضت- روانشناس

پاسخ در تمام گروه‌های سنی، از کودکان خردسال گرفته تا بزرگسالان مسن‌تر، گسترده است و برای طیف وسیعی از بیماری‌ها کاربرد دارد. بیایید نگاهی دقیق‌تر به این موضوع بیندازیم که هر گروه سنی چگونه می‌تواند از آموزش نوروفیدبک ( Neurofeedback ) بهره‌مند شود.

نوروفیدبک برای کودکان و نوجوانان

نوروفیدبک ( Neurofeedback ) به ویژه برای کودکان و نوجوانانی که با بیماری‌هایی مانند اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD)، اضطراب و ناتوانی‌های یادگیری دست و پنجه نرم می‌کنند، مؤثر است. مطالعات نشان داده‌اند که نوروفیدبک ( Neurofeedback ) می‌تواند با آموزش مغز آنها برای عملکرد به شیوه‌ای متعادل‌تر و کارآمدتر، به بهبود تمرکز، کنترل تکانه و تنظیم عاطفی در کودکان مبتلا به ADHD کمک کند.

علاوه بر این، کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) ممکن است از نوروفیدبک ( Neurofeedback ) بهره‌مند شوند زیرا به پردازش حسی، تنظیم عاطفی و تعاملات اجتماعی کمک می‌کند. نوروفیدبک ( Neurofeedback ) با ارتقاء تعادل بهتر امواج مغزی، می‌تواند به کاهش بیش‌فعالی، آشفتگی و اختلالات خواب در کودکانی که با چالش‌های عصبی-رشدی مواجه هستند، کمک کند.

نوروفیدبک برای بزرگسالان

برای بزرگسالان، نوروفیدبک ( Neurofeedback ) می‌تواند در مدیریت استرس، اضطراب، افسردگی و حتی عملکرد شناختی، انقلابی ایجاد کند. بسیاری از متخصصان، ورزشکاران و دانش‌آموزان برای افزایش تمرکز، حافظه و بهره‌وری به نوروفیدبک ( Neurofeedback ) روی می‌آورند. با بهینه‌سازی عملکرد مغز، افراد می‌توانند وضوح بیشتر، تصمیم‌گیری بهتر و افزایش تاب‌آوری عاطفی را تجربه کنند.

نوروفیدبک ( Neurofeedback ) همچنین برای افرادی که با اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و اختلالات مرتبط با تروما دست و پنجه نرم می‌کنند، مفید است. نوروفیدبک ( Neurofeedback ) با کمک به مغز در تنظیم پاسخ‌های استرس بیش از حد فعال، به افراد اجازه می‌دهد تا احساسات را به طور مؤثرتری پردازش کنند، اضطراب را کاهش دهند و حس کنترل را دوباره به دست آورند.

نوروفیدبک برای سالمندان

پیری تغییرات شناختی طبیعی را به همراه دارد و نوروفیدبک ( Neurofeedback ) می‌تواند راهی پیشگیرانه برای حفظ تیزبینی ذهنی و جلوگیری از زوال شناختی باشد. سالمندانی که به دنبال افزایش حافظه، تمرکز و سلامت کلی مغز هستند، ممکن است نوروفیدبک ( Neurofeedback ) را در فعال و تاب‌آور نگه داشتن ذهن خود مفید بیابند.

علاوه بر این، نوروفیدبک ( Neurofeedback ) در کمک به افراد مبتلا به بیماری‌های عصبی مانند آلزایمر و پارکینسون نویدبخش بوده است. اگرچه نوروفیدبک ( Neurofeedback ) یک درمان نیست، اما می‌تواند به مدیریت علائمی مانند مه مغزی، عدم تعادل خلقی و اختلالات خواب کمک کند و به بهبود کیفیت زندگی کمک کند.

نوروفیدبک برای افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن

افرادی که از میگرن مزمن، اختلالات خواب و حتی صرع رنج می‌برند، از طریق نوروفیدبک ( Neurofeedback ) تسکین یافته‌اند. با آموزش مغز برای تنظیم کارآمدتر خود، افراد اغلب علائم کمتری را تجربه می‌کنند و رفاه کلی آنها بهبود می‌یابد.

آیا نوروفیدبک ( Neurofeedback ) برای شما مناسب است؟

از آنجایی که نوروفیدبک ( Neurofeedback ) یک آموزش بدون دارو و غیرتهاجمی است، گزینه مناسبی برای بسیاری از افرادی است که به دنبال راه‌های طبیعی برای افزایش عملکرد مغز هستند. چه کودکی مبتلا به ADHD باشید، چه متخصصی که به دنبال افزایش تمرکز است، یا سالمندی که می‌خواهد سلامت شناختی خود را حفظ کند، نوروفیدبک ( Neurofeedback ) مزایای شخصی‌سازی شده‌ای را برای همه گروه‌های سنی ارائه می‌دهد.

در اولین جلسه نوروفیدبک (neurofeedback) چه می گذرد؟

شروع درمان نوروفیدبک (neurofeedback) می‌تواند گامی هیجان‌انگیز در جهت بهبود سلامت روان، تمرکز و تنظیم احساسات شما باشد. اگر در نوروفیدبک (neurofeedback) تازه‌کار هستید، ممکن است از خود بپرسید که این تجربه چگونه خواهد بود؟! درک آنچه در اولین جلسه انتظار دارید می‌تواند به کاهش هرگونه نگرانی کمک کند و شما را برای شروعی مثبت و پربار در سفر آموزش مغزتان آماده کند.

تدوین و گردآوری: دنیا نهضت

نوروفیدبک (neurofeedback) چیست؟

قبل از شروع جلسه، مفید است که بدانید نوروفیدبک (neurofeedback) چیست. نوروفیدبک (neurofeedback)، که بیوفیدبک EEG نیز نامیده می‌شود، یک تکنیک غیرتهاجمی است که با ارائه بازخورد در زمان واقعی از فعالیت امواج مغزی، مغز شما را برای خودتنظیمی آموزش می‌دهد. هدف، تشویق الگوهای سالم‌تر مغز است که تمرکز را بهبود می‌بخشد، اضطراب را کاهش می‌دهد، خواب را بهبود می‌بخشد و تعادل کلی روان را ارتقا می‌دهد.

مشاوره و ارزیابی اولیه

اولین قرار ملاقات نوروفیدبک (neurofeedback) شما معمولاً با یک مشاوره آغاز می‌شود. در طول این مکالمه، درمانگر شما در مورد سابقه پزشکی، نگرانی‌های سلامت روان، سبک زندگی و اهداف خاص شما برای آموزش نوروفیدبک (neurofeedback) سؤال خواهد کرد. این مرحله به تنظیم جلسات با فعالیت منحصر به فرد مغز و نیازهای شخصی شما کمک می‌کند.

آشنایی با تجهیزات

پس از اتمام ارزیابی، به بخش آموزش خواهید رفت. در طول جلسات نوروفیدبک (neurofeedback)، حسگرهای کوچک و بدون درد با استفاده از ژل یا چسب رسانا روی پوست سر شما قرار می‌گیرند. این حسگرها سیگنال‌های الکتریکی را از مغز شما دریافت می‌کنند و به سیستم اجازه می‌دهند فعالیت امواج مغزی شما را در زمان واقعی کنترل کند.

شما معمولاً به راحتی روی یک صندلی روبروی صفحه کامپیوتر یا تلویزیون می‌نشینید. این جلسه اغلب مانند تماشای فیلم، گوش دادن به موسیقی یا انجام یک بازی ویدیویی ساده است. چیزی که آن را خاص می‌کند این است که تصاویر و صداهایی که تجربه می‌کنید مستقیماً تحت تأثیر فعالیت مغز شما قرار می‌گیرند.

نحوه عملکرد جلسه نوروفیدبک (neurofeedback)

همانطور که تماشا می‌کنید یا گوش می‌دهید، سیستم نوروفیدبک (neurofeedback) به طور مداوم امواج مغزی شما را رصد می‌کند. وقتی مغز شما الگوهای مورد نظر، مانند الگوهای مرتبط با آرامش یا تمرکز را تولید می‌کند، از طریق تصاویر واضح‌تر، صداهای بلندتر یا انیمیشن‌های پاداش‌دهنده، بازخورد مثبت دریافت خواهید کرد. اگر مغز شما به حالت‌های نامطلوب‌تری برود، بازخورد تغییر می‌کند یا کم‌نور می‌شود و به آرامی مغز شما را به تنظیم شدن تشویق می‌کند. این فرآیند به مغز شما اجازه می‌دهد الگوهای سالم‌تر را بدون تلاش آگاهانه یاد بگیرد و تقویت کند. جلسات معمولاً بسته به برنامه و اهداف شما بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد.

آنچه ممکن است در طول جلسات نوروفیدبک ( Neurofeedback ) و بعد از آن احساس کنید

بسیاری از افراد جلسات نوروفیدبک (neurofeedback) را آرامش‌بخش و لذت‌بخش می‌دانند و گاهی اوقات این تجربه را آرامش‌بخش یا حتی مراقبه توصیف می‌کنند. طبیعی است که بعد از چند جلسه اول، با تنظیم مغز، احساس تمرکز، تعادل یا حتی کمی خستگی بیشتری داشته باشید. نتایج نوروفیدبک (neurofeedback) به تدریج ایجاد می‌شوند. در حالی که برخی ممکن است متوجه مزایای فوری شوند، اکثر افراد پس از چندین جلسه، اغلب حدود ۱۰ تا ۲۰ جلسه، بهبودهای قابل توجهی را تجربه می‌کنند.

آمادگی برای اولین جلسه

برای بهره‌مندی هرچه بیشتر از اولین جلسه نوروفیدبک (neurofeedback)، بهتر است موارد زیر را رعایت کنید:

  • قبل از قرار ملاقات از مصرف کافئین یا مواد محرک خودداری کنید.
  • خواب شبانه خوبی داشته باشید.
  • لباس راحت بپوشید.
  • ذهن باز و نگرشی آرام داشته باشید.

نقش نوروفیدبک در مراقبت‌های پیشگیرانه سلامت روان

مراقبت‌ از سلامت روان به طور سنتی بر درمان علائم پس از بروز آنها متمرکز بوده‌اند، اما اگر بتوانیم رویکردی پیشگیرانه اتخاذ کنیم چه؟ هدف مراقبت‌های پیشگیرانه سلامت روان، تقویت تاب‌آوری مغز قبل از بروز مسائلی مانند اضطراب، افسردگی و زوال شناختی است.

آموزش نوروفیدبک ( Neurofeedback ) به عنوان ابزاری قدرتمند در این حوزه در حال ظهور است و به افراد کمک می‌کند تا عملکرد مغز را بهینه کرده و سلامت روانی بلندمدت خود را حفظ کنند.

تدوین و گردآوری: دنیا نهضت

آموزش نوروفیدبک ( Neurofeedback ) چیست؟

نوروفیدبک ( Neurofeedback ) یک تکنیک غیرتهاجمی است که فعالیت امواج مغزی را رصد می‌کند و بازخورد بلادرنگ را برای کمک به خودتنظیمی مغز ارائه می‌دهد. نوروفیدبک ( Neurofeedback ) با تقویت الگوهای عصبی سالم، وضوح ذهنی، ثبات عاطفی و عملکرد کلی مغز را افزایش می‌دهد. اغلب برای درمان بیماری‌های سلامت روان استفاده می‌شود، اما مزایای پیشگیرانه آن نیز به همان اندازه ارزشمند است.

چگونه نوروفیدبک ( Neurofeedback ) از سلامت روان پیشگیرانه پشتیبانی می‌کند ؟

  • افزایش تاب‌آوری عاطفی

بسیاری از مشکلات سلامت روان ناشی از واکنش بیش از حد به استرس یا تنظیم عاطفی ضعیف است. نوروفیدبک ( Neurofeedback ) با آموزش مغز برای پاسخ مؤثرتر به استرس کمک می‌کند و خطر اضطراب و افسردگی را قبل از بروز آنها کاهش می‌دهد.

  • بهبود عملکرد شناختی

کاهش توانمندی های شناختی، به ویژه با افزایش سن، نگرانی فزاینده‌ای است. نوروفیدبک ( Neurofeedback ) مسیرهای عصبی مرتبط با حافظه، تمرکز و یادگیری را تقویت می‌کند و آن را به ابزاری ارزشمند برای حفظ سلامت مغز و جلوگیری از اختلال شناختی تبدیل می‌کند.

  • کاهش تأثیر استرس

استرس مزمن می‌تواند بر سلامت روان و جسم تأثیر منفی بگذارد. نوروفیدبک ( Neurofeedback ) مغز را آموزش می‌دهد تا در حالت متعادل باقی بماند و از بروز مشکلات طولانی مدت مانند فرسودگی شغلی، بی‌خوابی و اختلالات خلقی ناشی از استرس جلوگیری کند.

  • کمک به تنظیم خواب

خواب نامناسب یک عامل خطر اصلی برای اختلالات سلامت روان است. نوروفیدبک ( Neurofeedback ) به تنظیم فعالیت امواج مغزی مرتبط با الگوهای خواب سالم کمک می‌کند و تضمین می‌کند که افراد استراحت ترمیمی لازم برای حفظ سلامت روان را دریافت می‌کنند.

  • بهینه‌سازی اوج عملکرد

چه ورزشکار، دانشجو یا حرفه‌ای باشید، نوروفیدبک ( Neurofeedback ) می‌تواند به افزایش تمرکز، افزایش بهره‌وری و بهبود تصمیم‌گیری کمک کند. با افزایش فعال عملکرد شناختی، افراد می‌توانند اوج عملکرد ذهنی خود را در طول زندگی حفظ کنند.

چه کسانی می‌توانند از نوروفیدبک ( Neurofeedback ) پیشگیرانه بهره‌مند شوند؟

نوروفیدبک ( Neurofeedback ) برای هر کسی که به دنبال بهینه‌سازی سلامت مغز خود است، مفید است، از جمله:

  • جوانانی که به دنبال مدیریت استرس، بهبود تمرکز و جلوگیری از اختلالات اضطرابی هستند.
  • متخصصان و دانشجویانی که قصد افزایش عملکرد شناختی و تاب‌آوری عاطفی را دارند.
  • ورزشکاران و اجراکنندگانی که به دنبال بهبود وضوح ذهنی و زمان واکنش هستند.
  • بزرگسالان مسن‌تر که علاقه‌مند به جلوگیری از زوال شناختی و از دست دادن حافظه هستند.
  • افرادی که سابقه خانوادگی بیماری‌های روانی دارند و می‌خواهند گام‌های پیشگیرانه‌ای در جهت پیشگیری بردارند.

چرا نوروفیدبک ( Neurofeedback ) را برای پیشگیری انتخاب کنیم؟

برخلاف دارو یا درمان‌های واکنشی، نوروفیدبک ( Neurofeedback ) یک رویکرد طبیعی و بدون دارو با مزایای طولانی مدت است. افراد با آموزش مغز برای عملکرد در بهترین حالت خود، می‌توانند تاب‌آوری ذهنی ایجاد کنند، خطر ابتلا به چالش‌های سلامت روان در آینده را کاهش دهند و از کیفیت زندگی بالاتری لذت ببرند.

چگونه آموزش امواج مغزی در نوروفیدبک، عملکرد شناختی را افزایش می‌دهد؟

عملکرد شناختی به طیف وسیعی از فرآیندهای ذهنی اشاره دارد که شامل توجه، حافظه، حل مسئله، تصمیم‌گیری و یادگیری می‌شود. با افزایش سن یا تجربه استرس، توانایی‌های شناختی ما گاهی اوقات کاهش می‌یابد. با این حال، تحقیقات نشان داده است که آموزش امواج مغزی می‌تواند با ارتقاء فعالیت سالم‌تر مغز، عملکرد شناختی را به طور قابل توجهی افزایش دهد.

یکی از موثرترین تکنیک‌ها برای دستیابی به این هدف، آموزش نوروفیدبک (Neurofeedback ) است، نوعی آموزش امواج مغزی که به مغز می‌آموزد فعالیت خود را تنظیم کند.

تدوین و گردآوری: دنیا نهضت- روانشناس

درک امواج مغزی و نقش آنها در عملکرد شناختی

هنگامی که الگوهای امواج مغزی متعادل هستند، عملکرد شناختی بهینه می‌شود. با این حال، اگر این الگوها نامتعادل شوند – مانند فعالیت بیش از حد بتا یا امواج آلفای ناکافی – عملکرد شناختی ممکن است کاهش یابد. هدف آموزش امواج مغزی بازگرداندن این الگوهای امواج مغزی به حالت سالم و متعادل است که منجر به بهبود توانایی‌های شناختی می‌شود.

نحوه عملکرد آموزش امواج مغزی در نوروفیدبک (Neurofeedback )

در طول یک جلسه نوروفیدبک (Neurofeedback )، الکترودهایی روی پوست سر قرار می‌گیرند تا فعالیت الکتریکی مغز را اندازه‌گیری کنند. سپس اطلاعات از طریق نشانه‌های بصری یا شنیداری به فرد بازخورد داده می‌شود. هنگامی که مغز امواج مغزی مطلوب (مانند امواج آلفا یا بتا) تولید می‌کند، تقویت مثبت داده می‌شود. هنگامی که الگوهای نامطلوب رخ می‌دهند، سیگنال‌های بازخورد، مغز را به تنظیم تشویق می‌کنند و بدین ترتیب از طریق جلسات مکرر، مغز یاد می‌گیرد که الگوهای بهینه امواج مغزی را تولید کند که می‌تواند جنبه‌های مختلف عملکرد شناختی را به طور قابل توجهی افزایش دهد.

تقویت توانایی‌های شناختی خاص با نوروفیدبک از جمله :

  • بهبود توجه و تمرکز

یکی از مزایای اصلی آموزش امواج مغزی، توانایی آن در افزایش تمرکز و توجه است. آموزش نوروفیدبک (Neurofeedback ) با افزایش امواج بتا (که با تمرکز مرتبط هستند)، به افراد کمک می‌کند تا در طول انجام وظایف، توجه پایدار خود را حفظ کنند. چه برای کار، مطالعه یا فعالیت‌های روزانه، افراد می‌توانند مغز خود را برای بهبود وضوح ذهنی و کاهش حواس‌پرتی آموزش دهند.

  • تقویت حافظه و یادگیری

آموزش نوروفیدبک (Neurofeedback ) همچنین می‌تواند به بهبود حافظه کوتاه مدت و بلند مدت کمک کند. نوروفیدبک (Neurofeedback ) با ارتقای الگوهای متعادل امواج مغزی، به ویژه از طریق افزایش امواج آلفا (که به آرامش و پردازش کمک می‌کنند)، به مغز اجازه می‌دهد تا در حفظ حافظه مؤثرتر عمل کند. با آموزش منظم، افراد ممکن است متوجه بهبود توانایی در به خاطر سپردن اطلاعات، یادگیری مهارت‌های جدید و به یاد آوردن جزئیات در صورت نیاز شوند.

  • حل مسئله و تصمیم‌گیری بهبود یافته

امواج مغزی با فرکانس بالاتر، به ویژه امواج گاما، با پردازش شناختی و حل مسئله مرتبط هستند. آموزش امواج مغزی که فعالیت موج گاما را هدف قرار می‌دهد، می‌تواند به افزایش تفکر خلاق، استدلال تحلیلی و مهارت‌های تصمیم‌گیری کمک کند. افرادی که در آموزش امواج مغزی شرکت می‌کنند، ممکن است خود را در مواجهه با مشکلات با وضوح بیشتر و یافتن راه‌حل‌های مؤثرتر بیابند.

  • کاهش خستگی ذهنی و استرس

خستگی ذهنی و استرس مزمن می‌توانند با ایجاد اختلال در فعالیت امواج مغزی، مانع عملکرد شناختی شوند. آموزش امواج مغزی می‌تواند با ارتقای آرامش از طریق امواج آلفا و تتا به کاهش اثرات استرس کمک کند. این اثر آرامش‌بخش به مغز اجازه می‌دهد تا از خستگی ذهنی بهبود یابد و در نتیجه عملکرد شناختی را به مرور زمان بهبود بخشد.

  • تأثیر بلندمدت آموزش امواج مغزی بر سلامت شناختی

یکی از قابل توجه‌ترین جنبه‌های آموزش امواج مغزی این است که مزایای آن فراتر از عملکرد کوتاه‌مدت است. با آموزش مداوم، مغز می‌تواند به پیشرفت‌های شناختی بلندمدت دست یابد. همانطور که مغز یاد می‌گیرد فعالیت خود را تنظیم کند، افراد اغلب افزایش تاب‌آوری ذهنی، تعادل عاطفی بیشتر و سلامت کلی مغز را تجربه می‌کنند. در درازمدت، این می‌تواند از زوال شناختی مرتبط با سن و مشکلات سلامت روان مانند اضطراب و افسردگی محافظت کند.

آیا نوروفیدبک (Neurofeedback) می‌تواند به اختلالات خواب کمک کند؟

خواب برای سلامت جسمی، رفاه عاطفی و عملکرد شناختی ضروری است. با این حال، میلیون‌ها نفر با اختلالات خواب مانند بی‌خوابی، سندرم پای بی‌قرار، آپنه خواب یا مشکل در حفظ خواب عمیق دست و پنجه نرم می‌کنند.

هنگامی که درمان‌های سنتی مانند دارو یا رفتاردرمانی برای فردی به قدرکافی کارارمد نباشند یا عوارض جانبی ناخواسته‌ای ایجاد ‌کند، روش‌های آموزشی جایگزین مانند نوروفیدبک (Neurofeedback) به دلیل پتانسیل خود در بهبود کیفیت خواب به طور طبیعی و مؤثر، مورد توجه قرار می‌گیرد.

منبع: www.nhahealth.com

ترجمه: دنیا نهضت- روانشناس

نوروفیدبک (Neurofeedback) چیست؟

نوروفیدبک (Neurofeedback) نوعی بیوفیدبک است که مغز را برای بهینه‌سازی الگوهای فعالیت خود آموزش می‌دهد. نوروفیدبک (Neurofeedback) با استفاده از حسگرهای قرار داده شده روی پوست سر، فرکانس‌های امواج مغزی را در زمان واقعی اندازه‌گیری می‌کند و از طریق سیگنال‌های دیداری یا شنیداری بازخورد ارائه می‌دهد. این بازخورد به مغز کمک می‌کند تا یاد بگیرد که خود را به طور مؤثرتری تنظیم کند و الگوهای امواج مغزی سالم‌تر مرتبط با آرامش، تمرکز یا خواب آرام را تشویق کند.

از آنجا که نوروفیدبک (Neurofeedback) مستقیماً عملکرد مغز را هدف قرار می‌دهد، رویکردی امیدوارکننده برای پرداختن به اختلالات خواب که ریشه‌های عصبی یا تنظیمی دارند، ارائه می‌دهد.

چگونه نوروفیدبک (Neurofeedback) اختلالات خواب را هدف قرار می‌دهد؟

مشکلات خواب اغلب از فعالیت نامنظم مغز ناشی می‌شوند. برای مثال، افراد مبتلا به بی‌خوابی ممکن است در کند کردن امواج مغزی خود در شب مشکل داشته باشند که منجر به هوشیاری ذهنی مداوم در زمانی می‌شود که باید در حال آرامش باشند. نوروفیدبک (Neurofeedback) با هدف آموزش مغز برای تغییر از حالت بیش‌برانگیختگی – حالت بیش از حد فعال و مضطرب – به حالت آرام‌تر و متعادل‌تری که منجر به خوابیدن و در خواب ماندن می‌شود، انجام می‌شود.

تحقیقات نشان می‌دهد که الگوهای خاص امواج مغزی با مراحل مختلف خواب مطابقت دارند. نوروفیدبک (Neurofeedback) می‌تواند به افزایش تولید امواج مغزی موج آهسته (دلتا) مرتبط با خواب عمیق کمک کند، در حالی که امواج مغزی فرکانس بالای بیش از حد مرتبط با اضطراب و بی‌قراری را کاهش می‌دهد.

مزایای نوروفیدبک (Neurofeedback) برای خواب

  • غیرتهاجمی و بدون دارو: نوروفیدبک (Neurofeedback) یک رویکرد طبیعی و غیر دارویی با حداقل عوارض جانبی است که آن را برای کسانی که به دنبال جایگزین‌هایی برای داروهای خواب هستند، جذاب می‌کند.
  • بهبودهای طولانی مدت: نوروفیدبک (Neurofeedback) با آموزش مغز برای خودتنظیمی، بهبودهای پایداری را در کیفیت خواب ایجاد می‌کند که می‌تواند فراتر از جلسات درمان ادامه یابد.
  • کاهش اضطراب و استرس: از آنجایی که اضطراب و استرس اغلب در خواب اختلال ایجاد می‌کنند، اثرات آرامش‌بخش نوروفیدبک (Neurofeedback) بر فعالیت مغز می‌تواند با کاهش این موانع، به طور غیرمستقیم خواب را بهبود بخشد.
  • ساختار خواب را بهبود می‌بخشد: برخی مطالعات نشان می‌دهند که نوروفیدبک (Neurofeedback) می‌تواند ساختار کلی چرخه‌های خواب را بهبود بخشد و نه تنها کمیت، بلکه کیفیت استراحت را نیز بهبود بخشد.

یک جلسه نوروفیدبک (Neurofeedback) برای خواب چگونه است؟

در طول یک جلسه معمولی، حسگرهایی روی پوست سر قرار می‌گیرند تا امواج مغزی را رصد کنند. سپس مراجع با بازخورد دیداری یا شنیداری – مانند تماشای یک ویدیو یا انجام یک بازی ساده – که در پاسخ به فعالیت مغز او تغییر می‌کند، مشغول می‌شود. این فرآیند تعاملی، مغز را آموزش می‌دهد تا الگوهای سالم‌تری مرتبط با آرامش و آمادگی خواب ایجاد کند.

جلسات معمولاً ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشند و به طور منظم برای چندین هفته یا ماه برنامه‌ریزی می‌شوند تا به نتایج پایدار برسند.

آیا نوروفیدبک (Neurofeedback) برای همه مناسب است؟

در حالی که نوروفیدبک (Neurofeedback) برای بسیاری از مشکلات مرتبط با خواب نویدبخش است، اما یک راه حل یکسان برای همه نیست. ممکن است در کنار سایر درمان‌ها مانند درمان شناختی رفتاری برای بی‌خوابی (CBT)، تغییرات سبک زندگی یا مداخلات پزشکی استفاده شود، بیشترین تأثیر را داشته باشد.

اگر با مشکلات خواب دست و پنجه نرم می‌کنید و به نوروفیدبک (Neurofeedback) علاقه‌مند هستید، مشورت با یک متخصص واجد شرایط که بتواند نیازهای خاص شما را ارزیابی کرده و یک برنامه آموزشی شخصی‌سازی‌شده ایجاد کند، می تواند کمک کننده باشد.

آیا نوروفیدبک می‌تواند خواب را بهبود بخشد؟

در دنیای پرشتاب امروز، بسیاری از مردم با اختلالات خواب، از بی‌خوابی گرفته تا خواب ناآرام، دست و پنجه نرم می‌کنند و اغلب به دنبال راه‌هایی برای بهبود کیفیت و مدت زمان استراحت خود هستند. در حالی که داروها گاهی اوقات می‌توانند کمک کنند و تسکین کوتاه‌مدت ارائه دهند ، اغلب عوارض جانبی مانند خواب‌آلودگی، وابستگی و اختلال شناختی دارند و به علل ریشه‌ای اختلالات خواب نمی‌پردازند.

منبع: www.nhahealth.com

ترجمه: دنیا نهضت- روانشناس

یکی از رویکردهای امیدوارکننده و بدون دارو که مورد توجه قرار گرفته است، نوروفیدبک (Neurofeedback) است. برخلاف داروهای خواب، نوروفیدبک (Neurofeedback) یک رویکرد غیرتهاجمی و هیچ عارضه جانبی مضر شناخته شده‌ای ندارد و بهبودهایی که به همراه دارد اغلب طولانی مدت هستند. هنگامی که مغز برای تولید الگوهای بهینه امواج مغزی آموزش داده شد، افراد معمولا حتی پس از پایان درمان، همچنان بهبود کیفیت خواب خود را تجربه می کنند.

نوروفیدبک (Neurofeedback) چیست؟

نوروفیدبک (Neurofeedback)، تکنیکی است که شامل اندازه‌گیری و آموزش فعالیت الکتریکی مغز در زمان واقعی است. نوروفیدبک (Neurofeedback) ، امواج مغزی را که تکانه‌های الکتریکی تولید شده توسط نورون‌ها هنگام برقراری ارتباط هستند، رصد می‌کند. این امواج مغزی در فرکانس‌های مختلفی مانند امواج آلفا، بتا، تتا و دلتا طبقه‌بندی می‌شوند که هر کدام با حالت‌های ذهنی مختلفی مرتبط هستند. نوروفیدبک (Neurofeedback) با ارائه بازخورد در لحظه، معمولاً به شکل نشانه‌های دیداری یا شنیداری، به افراد کمک می‌کند تا فعالیت امواج مغزی خود را تنظیم کنند. هدف این است که مغز را تشویق کنیم تا الگوهای بهینه‌ای از فعالیت را تولید کند که با آرامش، ریلکسیشن و تمرکز مرتبط هستند. با آموزش مغز به این روش، نوروفیدبک (Neurofeedback) می‌تواند به افراد کمک کند تا به حس تعادل بیشتری دست یابند، که به ویژه برای کسانی که با مشکلات خواب دست و پنجه نرم می‌کنند، مفید است.

چگونه نوروفیدبک (Neurofeedback) می‌تواند خواب را بهبود بخشد؟

اختلالات خواب اغلب نتیجه عدم تعادل در فعالیت امواج مغزی است. به عنوان مثال، افرادی که با بی‌خوابی یا خواب بی‌کیفیت دست و پنجه نرم می‌کنند، ممکن است امواج بتای اضافی داشته باشند که با هوشیاری و ذهن بیش فعال مرتبط است. برعکس، کمبود امواج تتا و دلتا – امواج مغزی مرتبط با آرامش و خواب عمیق – می‌تواند مانع از ورود مغز به چرخه‌های خواب آرام شود. نوروفیدبک (Neurofeedback) با آموزش مغز برای تغییر به حالت‌های مطلوب‌تر برای خواب، به رفع این عدم تعادل‌ها می‌پردازد. در اینجا نحوه کمک نوروفیدبک (Neurofeedback) به بهبود خواب آورده شده است:

  • ارتقاء آرامش و کاهش اضطراب با نوروفیدبک

یکی از مهمترین مزایای نوروفیدبک (Neurofeedback)، توانایی آن در ارتقاء آرامش است. نوروفیدبک (Neurofeedback) با تشویق مغز به تولید امواج آلفای بیشتر، که با آرامش و ریلکسیشن مرتبط هستند، می‌تواند به افراد کمک کند تا قبل از خواب آرامش پیدا کنند. بسیاری از افرادی که با بی خواب دست و پنجه نرم می‌کنند، سطح بالایی از اضطراب را نیز تجربه می‌کنند که می‌تواند خوابیدن را دشوار کند. نوروفیدبک (Neurofeedback) می‌تواند با آموزش مغز برای ورود به حالت آرامش بیشتر، به کاهش اضطراب کمک کند و خوابیدن را آسان‌تر کند.

  • افزایش کیفیت خواب با نوروفیدبک

نوروفیدبک (Neurofeedback) همچنین می‌تواند به بهبود کیفیت کلی خواب کمک کند. افرادی که خواب تکه تکه را تجربه می‌کنند یا در طول شب مرتباً از خواب بیدار می‌شوند، اغلب در حفظ مراحل عمیق خواب مشکل دارند. با افزایش امواج دلتا، که با خواب عمیق مرتبط است، نوروفیدبک (Neurofeedback) می‌تواند به افراد کمک کند تا برای مدت طولانی‌تری در مراحل عمیق‌تر خواب بمانند و به آنها اجازه می‌دهد با احساس شادابی و انرژی بیشتری از خواب بیدار شوند.

  • تنظیم الگوهای خواب با نوروفیدبک

نوروفیدبک (Neurofeedback) می‌تواند به تنظیم الگوهای خواب، به ویژه برای افراد مبتلا به بی‌خوابی یا افرادی که چرخه‌های خواب نامنظمی دارند، کمک کند. نوروفیدبک (Neurofeedback) با آموزش مغز برای دستیابی به الگوهای خاص امواج مغزی، می‌تواند به ایجاد مجدد یک چرخه خواب-بیداری ثابت کمک کند. این امر به ویژه برای افرادی که در به خواب رفتن یا بیدار شدن در زمان‌های مناسب مشکل دارند، مفید است. با آموزش مداوم نوروفیدبک (Neurofeedback)، افراد می‌توانند مغز خود را آموزش دهند تا راحت‌تر به خواب بروند و الگوهای خواب سالم‌تر و منظم‌تری را ایجاد کنند.

  • کاهش استرس شبانه با نوروفیدبک

برای بسیاری از افراد، استرس و نگرانی اغلب در شب به اوج خود می‌رسد و مانع از آرامش و به خواب رفتن آنها می‌شود. نوروفیدبک (Neurofeedback) می‌تواند با تشویق مغز به حرکت از حالت جنگ یا گریز (مرتبط با فعالیت موج بتای بالا) به حالت آرامش متعادل‌تر، به کاهش استرس شبانه کمک کند. نوروفیدبک (Neurofeedback) با یادگیری کاهش استرس و فعال کردن سیستم‌های آرامش طبیعی مغز، می‌تواند به افراد کمک کند تا نه تنها راحت‌تر به خواب بروند، بلکه در طول شب نیز خواب بمانند.

نوروفیدبک چیست و چگونه عمل می‌کند؟

نوروفیدبک روشی درمانی و غیرتهاجمی است که طی فرایند درمان مغز یادمی گیرد که خودتنظیمی بهتری داشته باشد بدین ترتیب که الگوهای امواج مغزی را از طریق شرطی‌سازی فعال تغییر دهد. درواقع این روش درمانی بستری را فراهم می کند تا مغز افراد با دریافت بازخوردهای دیداری و شنیداری الگوهای ناسالم را شناسایی و اصلاح کند و در مسیر الگوهای سالم تری به فعالیتش ادامه دهد. در واقع می توان گفت این کار کمی شبیه ورزش و یا فیزیوتراپی با مغز است که انعطاف‌پذیری و کنترل شناختی را افزایش می‌دهد. ‍

تدوین و گردآوری: دنیا نهضت- روانشناس

امواج مغزی، پالس های الکتریکی اند که هنگام برقراری ارتباط بین دو سلول عصبی مغز ، ایجاد می شوند. امواج مغزی درباره فعالیت های ذهنی و شناختی، احساسات و عادات آموخته شده ما، و همچنین در مورد سطح استرس، خلق و خوی پایه و عملکرد کلی مغز اطلاعات زیادی را در بردارند.

در تکنیک نوروفیدبک ابتدا با استفاده از حسگرهایی که بر روی سر قرار می گیرند امواج الکتریکی مغز ثبت می شود و در طی جلسات درمان بازخوردهایی که از سمت دستگاه به فرد داده می شود بر تنظیم امواج مغزی اثر گذاشته و به مرور الگو جدیدی را در مغز فرد ایجاد می کند که نتیجه آن تنظیم و بهینه سازی عملکرد مغز خواهد بود.

مزایای درمان نوروفیدبک چیست ؟

  • درمانی غیر تهاجمی و بر اساس خودتنظیمی مغز می باشد.
  • درمانی شخصی و منحصر به فرد بوده و متناسب با شرایط و نیازهای شخص تنظیم می گردد.
  • به بهبود عملکرد مغز در زمینه توجه ، تمرکز، حافظه ، خلاقیت و … منجر می شود.
  • نتایج حاصل از آن طولانی مدت و نسبتا پایدار می باشد

نوروفیدبک برای چه افرادی مناسب است و چه افرادی نباید از نوروفیدبک استفاده کنند ؟

نوروفیدبک می تواند برای بسیاری از افراد یک روش موثر درمانی باشد که البته به نوع اختلال، شرایط فردی و میزان تعهد مراجع به درمان بستگی دارد اما به طور کلی پژوهش های قابل توجهی در مورد اثربخشی نوروفیدبک در درمان :

  • اختلال نقص توجه-بیش‌فعالی (ADHD)، اختلالات اضطرابی و پنیک، اعتیاد به الکل، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، اختلال خواب،  وزوز گوش، سردرد های تنشی، میگرن، درد مزمن، اختلالات یادگیری، مشکلات حافظه و توجه و …

 انجام شده است. همچنین نوروفیدبک به طور قابل توجهی برای ارتقا عملکرد ورزشکاران، بهبود عملکرد شناختی، کاهش استرس و حتی مدیریت علائم مرتبط با پیری مغز کمک کننده خواهد بود.

اما باید به خاطر داشته باشیم که این روش برای تمامی افراد موثر نیست و  حتما باید در ابتدا تشخیص گذاری به طور دقیق اتفاق بیفتد و در صورت صلاح دید روانشناس یا روانپزشک از این روش استفاده شود در غیر این صورت یا جلسات بی نتیجه خواهد بود و یا گاهی هم می تواند نتیجه عکس به دنبال داشته باشد.

برای مثال استفاده از نوروفیدبک معمولا در موارد زیر پیشنهاد نمی شود :

  • افراد دارای اختلالات سایکوز ( روان بریشی) به ویژه افراد دارای اختلال اسکیزوفرنی
  • افرادی که دچار آسیب های مغزی شدید ، صرع کنترل نشده و یا فلج مغزی هستند

اما در نهایت تصمیم گیری مبنی بر مناسب بودن یا نبودن نوروفیدبک برای افراد بسته به تشخیص روانشناس و یا روانپزشک وی می باشد.

همچنین این روش برای افرادی که انتظار نتایج درمانی سریع دارند پیشنهاد نمی شود چراکه روند درمان در این فرایند نیازمند صبوری حضور پیوسته و متعهدانه در جلسات مستمر می باشد.

نوروفیدبک برای چه بازه سنی مناسب می باشد؟

استفاده از این تکنیک درمانی برای نوجوانان و بزرگسالان و افراد سالمند سودمند خواهد بود. برای کودکان نیز توصیه می شود از سنین ۶ سال به بالا مورد استفاده قرار گیرد، چرا که از  این سال به بعد مغز آمادگی لازم جهت یادگیری الگوهای جدید را دارد.

مراحل درمان نوروفیدبک چیست ؟

جلسات نوروفیدبک معمولا شامل مراحل زیر می باشد :                                                                                            

  • ارزیابی اولیه:  در جلسه نخست ارزیابی جامعی از فرد صورت گرفته و تاریخچه پزشکی فرد، علائم، مشکلات و اهداف درمانی به دقت بررسی و ثبت می شود.
  • اتصال الکترودهای دستگاه به سر فرد: در این مرحله درمانگر الکترودهایی که از یک سر به دستگاه EEG  متصل هستند را جهت ثبت امواج مغزی، بعد از تمیز کردن پوست سر مراجع به سر وی متصل می کند.
  • نمایش بازخورد: امواج مغزی از طریق الکترودها در کامپیوتر ثبت شده و به صورت فیدبک های صوتی و تصویری برا ی خود فرد قابل ملاحظه می شود.
  • تنظیم عملکرد مغز از طریق ایجاد و یا اصلاح الگوهای مغزی: مغز فرد قادر است بعد از مشاهده فیدبک ها الگوی مغزی را تغییر دهد. تمام این فرآیند زیر نظر متخصص انجام می‌ گیرد و نیازمند تمرین و تکرار می باشد.
  • ارزیابی نهایی: درمانگر در پایان هر جلسه، نتیجه جلسه را ارزیابی می کند و ادامه مسیر درمان را بر اساس روند فرد تنظیم می‌کند. جلسات درمان معمولا به صورت هفتگی انجام می‌شوند و بسته به شرایط فرد ممکن است چند ماه طول بکشد.

آیا در صورت استفاده از نوروفیدبک می توان مصرف دارو را متوقف کرد ؟

متخصص بنا به شرایطی که فرد در آن قرار دارد تصمیم می گیرد که نوروتراپی به تنهایی کمک کننده خواهد بود و یا همچنان نیاز به مصرف دارو می باشد . البته در صورت صلاح دید متخصص مصرف دارو به طور مکمل کنار نوروتراپی روند درمان را بسیار سریع تر خواهد کرد.

کلام آخر

به خاطر داشته باشید که برنامه درمانی هر فرد باید به طور اختصاصی متناسب با سن و شرایط فردی مراجع تنظیم شود. لذا ارزیابی دقیق و تشخیص گذاری صحیح و تنظیم یک برنامه درمانی راهبردی شاید اساسی ترین قدم قبل از شروع فرایند درمان باشد.